خون ادراری یا هماچوری چیست؟
هماچوری یا خون ادراری وجود گلبول های قرمز خون در ادرار می باشد. اگر تعداد گلبول های خون در ادرار به اندازه کافی باشد، ادرار به رنگ قرمز روشن یا صورتی در خواهد آمد. با این وجود ادرار اغلب کاملاً طبیعی به نظر می رسد چون تعداد گلبول های قرمز در ادرار به اندازه ای نیست که بتواند رنگ آن را تغییر دهد. در این حالت، موقعیت هماچوری میکروسکوپی نامیده می شود.
علل هماچوری یا ادرار خونی عبارتند از:
- عفونت مجاری ادرار : خون در ادرار می تواند در اثر عفونت در بخشی از مجرای ادرار، خصوصاً مثانه یا کلیه ایجاد شود.
- سنگ های کلیه
- تومورها در کلیه و مثانه
- ورزش : خون ادراری ورزش، یک موقعیت دردناک است که بعد از انجام فعالیت های ورزشی سنگین، خون در ادرار پدیدار می شود. این در زنان در مقایسه با مردان از شیوع بیشتری برخوردار است.
- ضربه: آسیب های ناشی از وارد آمدن ضربه به هر بخشی از مجرای ادرار- از کلیه گرفته تا سوراخ میزراه( اتصال بین مثانه و محیط بیرون) می تواند باعث بروز هماچوری شود.
- داروها: هماچوری گاهی در اثر مصرف برخی داروها از قبیل داروهای رقیق کننده خون از جمله هپارین، وارفارین یا اسپرین، پنی سیلین، داروهای حاوی سولفالینامید و سیکلوفسفامید به وجود می آید.
- گلومرولونفریت: گلومرولونفریت خانواده ای از بیماری ها است که در اثر التهاب گلومرول، واحد های پالایش کننده کلیه ها به وجود می آید. گلومرولونفریت یک مشکل نادر در عفونت های ویروسی و باکتریایی خاص می باشد. این در افراد دارای بیماری های خود ایمنی خاص، لوپوس اریتماتوس سیستمیک و واسکولیت اتفاق می افتد. در برخی موارد هیچ علت قابل شناسایی وجود ندارد.
- ناهنجاری های خونی: این شامل مشکلاتی از قبیل هموفیلی و بیماری فون ویلبراند می باشد.
علائم خون در ادرار چیست؟
هماچوری به خودی خود، به ندرت باعث بروز علائم می شود. یک استثناء زمانی است که خون زیادی در مثانه وجود داشته و بدین ترتیب لخته خون تشکیل می شود و مسیر جریان ادرار مسدود می گردد. این امر می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه انسداد در بخش تحتانی لگن شود. این علائم اغلب از هماچوری منشاء گرفته و بر حسب نوع مشکل متغیر می باشند:
- گلومرونفریت : اگر گلومرونفریت شدید نباشد، باعث بروز علائمی نمی شود. اگر علائمی نمایان شود، می تواند شامل تورم خصوصاً در بخش های تحتانی کاهش ادرار و فشار خون بالا شود.
- عفونت کلیه و مثانه: علائم به محل عفونت وابسته اند ولی می تواند شامل درد روده در یک طرف کمر، تب، لزر، حالت تهوع و استفراغ، درد در بالای ناحیه شرمگاهی یا مثانه، استشمام بوی تعفن در ادرار، نیاز به ادرار کردن بیشتر از تعداد دفعات نرمال و احساس درد و ناراحتی در هنگام ادرار کردن باشد.
- عفونت پروستات: درد در بخش پایینی کمر یا در ناحیه ای بین مقعد و کیسه بیضه یا در طول انزال، احساس می شود یا در منی، خون مشاهده شده و گاهی فرد دچار تب و لرز می شود.
دیگر نشانه های هماچوری عبارتند از:
- تومور در کلیه یا مثانه: بیشتر سرطان های کلیه و مثانه بدون ایجاد هیچگونه دردی رشد می کنند. ولی وقتی علائم توسعه می یابد، رایج ترین آن ها درد شکم، ادرار مکرر و احساس درد در انتهای ادرار کردن می باشد.
- سنگ های کلیه: وقتی سنگ کلیه در یکی از میزنای ها (لوله های نازک که هر کلیه را به مثانه متصل می کنند) به دام می افتد، می تواند باعث بروز درد شدید در کمر، پهلو یا کشاله ران، حالت تهوع و استفراغ یا ادرار مکرر و دردناک شود.
- ناهنجاری های خونریزی: ناهنجاری های خونریزی، باعث بروز خونریزی های ناهنجار در سراسر بدن نه فقط در ادرار می شود. بر حسب مشکل خونریزی ویژه، این علائم می تواند شامل کبودی غیرعادی، خونریزی طولانی مدت از بریدگی ها و زخم ها، خونریزی در پوست، خونریزی در مفاصل یا مجرای معده ای روده ای، یا خونریزی لثه حتی در زمان مسواک زدن و نخ دندان زدن ملایم باشد.
- ضربه: گاهی علائمی از وارد آمدن ضربه و آسیب دیدگی از قبیل کبودی، تورم، پارگی و باز شدن زخم ها در سطح بدن مشاهده می شود.
تشخیص هماچوری
پزشک برای تائید ابتلا شما به هماچوری از شما نمونه ادرار می گیرد. در زنان در طول قائدگی، خون می تواند وارد ادرار شود. پزشک از شما می خواهد تا تست را بین دو دوره قائدگی مجدداً تکرار کنید.
وقتی پزشک وجود خون ادراری را تائید کرد، درباره تاریخچه پزشکی شما و خانواده تان به خصوص در مورد بیماری کلیه، مشکلات مثانه یا ناهنجاری های خونریزی سوالاتی می پرسد. وی همچنین درباره آسیب دیدگی های اخیر یا ورزش سنگین، عفونت های ویروسی یا باکتریایی، داروهای مصرفی، علائم از قبیل ادرار کردن مکرر، درد در هنگام ادرار و درد پهلو نیز سوالاتی می پرسد.
پزشک شما را آزمایش می کند. وی دمای بدن و فشار خون شما را کنترل کرده و بررسی می کند که آیا در پهلو های تان احساس درد می کنید یا خیر. پزشک به زنان آزمایش لگن و به مردان آزمایش پروستات را توصیه می کند.
پزشک از شما یک نمونه ادرار را جهت تجزیه شیمیایی می گیرد. ادرار در آزمایشگاه جهت بررسی پروتئین، گلبول های سفید و گلبول های قرمز با هدف شناسایی عفونت کلیه و مثانه یا التهاب کلیه، تجزیه و تحلیل می شود.
سپس بر حسب علت مورد ظن خون ادراری در شما، تست های مضاعفی از قبیل موارد زیر انجام می شود:
- کشت ادرار
- سی تی اسکن کلیه، میزنای ها و مثانه
- اولتراسوند
- سیستوسکوپی
- تست خون
گاهی برحسب یافته های به دست آمده در تست های ادرار و خون نرمال، تست مضاعفی برای موقعیت های ایجاد کننده التهاب کلیه توصیه می شود.
مدت زمان مورد انتظار
مدت زمان مورد انتظار برای طول کشیدن هماچوری ، به علت پایه آن وابسته است. برای مثال هماچوری مرتبط با ورزش سنگین، معمولاً ظرف 24 تا 48 ساعت از بین می رود. خون ادراری ناشی از عفونت مجرای ادرار، در زمان درمان عفونت پایان می یابد. هماچوری مرتبط با سنگ کلیه، بعد از خروج یا برداشته شدن سنگ رفع می شود.
پیشگیری از ابتلا به هماچوری
برای پیشگیری خون ادراری مرتبط با ورزش های سنگین، از شدت برنامه ورزشی خود بکاهید. به طورکلی شما می توانید به پیشگیری از دیگر انواع خون ادرای با دنبال کردن سبک زندگی که داشتن مجرای ادرار سالم را تقویت می کند کمک کنید:
هیدراته بمانید؛ روزانه 8 لیوان مایعات بنوشید. ( در طول روزهای گرم این مقدار را افزایش دهید)
از سیگار کشیدن که با سرطان های مجرای ادرار مرتبط است خودداری کنید.
درمان این مشکل
درمان خون ادراری به علت آن وابسته است. بطورکلی افراد دارای خون ادراری مرتبط با ورزش سنگین، به هیچ درمانی جز تغییر دادن برنامه های ورزشی خود نیاز ندارند. افراد مبتلا به خون ادراری مرتبط با دارو، در صورت قطع مصرف دارویی که باعث بروز این مشکل شده است می توانند بهبود یابند. آنتی بیوتیک ها اغلب هماچوری مرتبط با عفونت را درمان می کنند. برای دیگر انواع خون ادراری، درمان اندکی پیچیده تر می باشد:
- سنگ های کلیه: سنگ های کوچک تر گاهی اوقات می توانند با نوشیدن مقدار زیادی آب، از مجرای ادرار به بیرون رانده شوند. سنگ های بزرگ تر به جراحی یا سنگ شکنی نیاز دارند.
- ضربه: درمان به نوع و شدت آسیب دیدگی وابسته است. در موارد شدید جراحی مورد نیاز است.
- تومور در مثانه یا کلیه: درمان بر اساس نوع سرطان و میزان گسترش آن (مرحله سرطان) و نیز سن، سلامت عمومی و ترجیحات فردی بیمار تعیین می شود. انواع اولیه درمان شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و ایمونوتراپی، نوعی درمان برای تحریک سیستم ایمنی جهت مبارزه با سرطان می باشد.
- گلومرولونفریت: این درمان شامل مصرف آنتی بیوتیک هایی برای افزایش خروج ادرار از بدن و درمان عفونت، مصرف داروهایی برای کنترل فشار خون بالا و تغییرات در رژیم غذایی برای کاهش کار کلیه ها می باشد.
- ناهنجاری های خونی: این درمان به نوع ویژه ناهنجاری خونی وابسته است. بیماران مبتلا به خون ادراری با تزریق فاکتورهای لخته شدن خون یا با پلاسمای منجمد تازه برای فراهم آوردن فاکتورهای از دست رفته درمان می شود.
چه کسانی در معرض خطر این بیماری هستند؟
- افرادی که به خون ادراری دچارند ، به احتمال زیاد ، درگیر بیماری هایی اند که به خودی خود باعث هماچوری می‌شوند ، مانند عفونت‌های سیستم ادراری ، ناهنجاری‌های آناتومیک اورولوژی ، سابقه خانوادگی بیماری‌های اورولوژیک و یا برخی شرایط ژنتیکی خاص ؛ به عنوان مثال ، اگر بیماری کلیوی یا سنگ کلیه یا سابقه خانوادگی بیماری کلیوی دارید ، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشید.
- در صورت مصرف انواع خاصی از داروها، مانند رقیق‌کننده‌های خون و برخی از انواع مسکن‌ها ، در معرض خطر بیشتری قرار بگیرید. اگر خون در ادرار خود مشاهده کردید، مراجعه به دکتر را به تعویق نیاندازید.
با این حال، برخی اقدامات ممکن است شانس شما را برای داشتن خون در ادرار افزایش دهد. این شامل:
- سیگار کشیدن.
- استفاده بیش از حد از داروهای مسکن.
- سابقه قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی به خصوص
- خطرات شغلی (فلزات، بخار، رنگ، لاستیک).
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و یا تشعشعات خاص
- دو و یا دو استقامتی برای مسافت های طولانی.
- فعالیت جنسی شدید.
- کم آبی شدید بدن
ممکن است با اجتناب از برخی از این رفتارها، احتمال وجود خون در ادرار خود را کاهش دهید.
آیا در صورت مشاهده خون در ادرار ، در معرض خطر ابتلا به سرطان هستم؟
خون ادرای یا هماچوری نه همیشه اما در برخی موارد می تواند ، یکی از نشانه های ابتلا به سرطان باشد . البته خون ادراری می تواند عوامل متفاوت دیگری هم داشته باشد : عفونت مجاری ادراری یا سنگ کلیه و غیره ؛ اما پزشک حاذق تمامی احتمالات را در نظر گرفته و همه را بررسی می کند.
عوامل خطر که باعث افزایش نگرانی در مورد سرطان می شوند عبارتند از : سابقه دریافت برخی از داروهای شیمی درمانی ، شرایط ژنتیکی مانند سندرم لینچ ، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی صنعتی یا سابقه اسکان طولانی مدت یک جسم خارجی مانند سوند مثانه در سیستم ادراری.
