بیماری های مقاربتی در واقع وضعیتی است که در آن با رابطه و تماس جنسی بیماری از یک شخص به شخص دیگر انتقال می یابد. این بیماری ممکن است بیماری وریدی VD و یا عفونت مقاربتی STI نامیده شود. البته ذکر این نکته لازم است که این نوع از بیماری ها همیشه از رابطه جنسی منتقل نمی شوند. با توجه به STD خاص ، ممکن است عفونت ها از طریق شیردهی و یا سوزن های مشترک نیز انتقال یابند. اما رابطه جنسی واژینال ، مقعدی و یا دهانی بدون محافظت از اصلی ترین راه انتقال بیماری می باشد. در ادامه این مقاله از دکتر سعید موحد ، بهترین اورولوژیست ، جراح و متخصص کلیه در زاهدان ، دارای فلوشیپ جراحی پیوند کلیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ، به بررسی علائم ، انواع و راه های تشخیصی این بیماری خواهیم پرداخت.
علائم بیماری های مقاربتی در مردان
ممکن است بدون ایجاد هیچ علائمی ، یک بیماری STD را دریافت نمایید. اما برخی از بیماری های مقاربتی با علائم مشخصی همراه هستند. از رایج ترین علائم این نوع بیماری در مردان به موارد زیر می توان اشاره کرد :
- مشاهده برجستگی ، بثورات و یا زخم در ناحیه تناسلی ، مقعد ، ران ها ، بیضه ها و یا دهان
- خونریزی و یا ترشحات غیر طبیعی از آلت تناسلی
- ناراحتی و درد در هنگام ادرار کردن و یا برقراری رابطه جنسی
- بیضه های متورم و دردناک
- این علائم با توجه به شدت و نوع بیماری در افراد ، متفاوت است.
علائم بیماری های مقاربتی در زنان
ابتلا به بیماری های مقاربتی در زنان نیز در بیشتر موارد ممکن است علائم قابل توجهی را ایجاد نکند. از علائم متداول در زنان در صورت بروز به موارد زیر می توان اشاره داشت :
- برجستگی ، زخم ، بثورات در ناحیه واژن ، ران ها ، مقعد ، باسن ، دهان و نواحی اطراف آن
- خارش و سوزش در ناحیه واژن و اطراف آن
- خونریزی و ترشح غیر طبیعی از ناحیه تناسلی
انواع بیماری های مقاربتی در زنان و مردان
از طریق تماس جنسی ، انواع مختلفی از عفونت ها می توانند انتقال پیدا کنند. شایع ترین بیماری های مقاربتی به شرح زیر می باشد.
کلامیدیا :
نوع خاصی از باکتری های وجود دارند که کلامیدیا نامیده می شوند. بسیاری از افرادی که به chlamydia مبتلا هستند ، با علائم قابل توجهی رو به رو نیستند. در صورت بروز علائم ممکن است موارد زیر ایجاد شود :
- ترشحات زرد و یا سبز از ناحیه تناسلی زنان و یا مردان
- ناراحتی و درد در هنگام ادرار کردن و یا برقراری رابطه جنسی
- درد های زیر شکمی شدید
- در صورتی که کلامیدیا درمان نشود ، به علائم و مشکلات زیر دچار خواهید شد :
- بیماری التهابی لگن
- ناباروری
- عفونت های مجرای ادراری و یا بیضه ها ، غده پروستات
نکته : در صورتی که خانم ها به کلامیدیا درمان نشده مبتلا باشند ، در هنگام تولد نوزاد می تواند آن را به کودک خود انتقال دهند و در اینصورت کودک مبتلا به کلامیدیا در حین رشد به موارد زیر ممکن است مبتلا شود : نابینایی ، ذات الریه ، عفونت چشم . خوب است بدانید که با مصرف آنتی بیوتیک ها به راحتی می توان این بیماری را درمان نمود.
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV :
این ویروس که در حال حاضر از شایع ترین بیماری های مقاربتی در ایران به شمار می آید ، از طریق رابطه جنسی و یا تماس پوست به پوست به راحتی از یک فرد به فرد دیگر انتقال پیدا می کند. انواع مختلفی از ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد که برخی از آن ها بسیار خطرناک می باشند. از شایع ترین علامت HPV می توان به بروز زگیل در ناحیه تناسلی ، گلو و یا دهان اشاره کرد. برخی از سویه های این عفونت ممکن است منجر به سرطان شوند که عبارت هستند از :
- سرطان رکتوم
- سرطان دهانه رحم
- سرطان دهان
- سرطان آلت تناسلی در مردان
- سرطان ولو
به گفته برخی منابع معتبر ، بیشترین موارد سرطان که به HPV مربوط می شود ، توسط HPV 16 و HPV 18 ایجاد می گردد. این دو گونه به صورت کلی 70 درصد از سرطان دهانه رحم را شامل می شود. متاسفانه هیچ درمانی برای HPV که از بیماری های مقاربتی مهم می باشد ، وجود نداشته و خوشبختانه این ویروس در بیشتر موارد خود به خود از بین می رود. برای محافظت از سویه های خطرناک این ویروس ، واکسن در دسترس می باشد. در صورتی که به ویروس پاپیلومای انسانی ابتلا شدید ، خطر ابتلا به عوارض با انجام آزمایش و غربالگری می تواند توسط پزشک ارزیابی و کنترل شود.
سفلیس :
این بیماری مقاربتی در مراحل اولیه مورد توجه قرار نمی گیرد و یک نوع عفونت باکتریایی دیگر است. یک زخم گرد کوچک که در بیشتر موارد به عنوان ترشح شناخته می شود ، اولین علامتی از سفلیس است که ظاهر می شود. در دستگاه تناسلی ، دهان و یا مقعد ممکن است این علامت مشاهده شود. هرچند که سفلیس بدون درد است اما بسیار عفونی می باشد. دیگر علائم آن عبارت است از :
- تب
- سر درد
- راش
- درد مفاصل
- خستگی
- ریزش مو
- کاهش وزن
و در مواردی که بیماری درمان نشود در مراحل آخر بیماری خود منجر به موارد زیر می شود :
- از دست دادن شنوایی
- از دست دادن بینایی
- از دست دادن حافظه
- مرگ
- بیماری های قلبی
- بیماری های روانی
- عفونت در مغز و یا نخاع
نکته : خوب است بدانید که اگر سفلیس به زودی تشخیص داده شود به راحتی با تجویز آنتی بیوتیک ها می توان آن را درمان نمود. با این وجود ممکن است اگر یک نوزاد به آن مبتلا شود ، کشنده باشد. به همین دلیل کنترل این بیماری در مادران باردار بسیار مهم و حیاتی است. هرچه Syphilis زودتر تشخیص داده شود ، آسیب کمتری وارد کرده و درمان آن راحت تر است.
اچ ای وی HIV :
این ویروس یا باکتری ها می توانند به سیستم ایمنی بدن صدمه بزنند و موجب افزایش ابتلا به برخی سرطان ها در بیمار شوند. در صورتی که این بیماری درمان نشود ، به مرحله HIV 3 منجر خواهد شد که به ایدز شهرت دارد. لازم به ذکر است که بسیاری از افرادی که به اچ ای وی مبتلا هستند ، ممکن است هرگز به ایدز مبتلا نشوند. در مراحل حاد و اولیه علائم آن با آنفولانزا ممکن است به اشتباه گرفته شود. علائم اولیه آن شامل موارد زیر است :
- تب و لرز
- متورم شدن غدد لنفاوی
- بدن درد
- گلو درد
- بثورات
- حالت تهوع
- سردرد
معمولا این علائم اولیه در طی یک ماه برطرف خواهد شد. بعد از آن ، یک فرد می تواند بدون داشتن علائم مداوم و جدی سال ها HIV داشته باشد. در برخی افراد دیگر ممکن است علائم غیر اختصاصی مانند سردرد ، تب ، خستگی مکرر و مشکلات معده مشاهده شود. هرچند که درمان قطعی برای این ویروس وجود ندارد اما برای کنترل این بیماری گزینه های درمانی زیادی ارائه شده است. درمان زودرس به افراد مبتلا به این بیماری کمک می کند تا زندگی خوب و معمولی داشته باشند. با کنترل و درمان مناسب می توان شانس انتقال اچ آی وی را به شریک جنسی کاهش داد. یک منبع معتبر بیان کرده است که در مواردی که HIV در سطوح غیر قابل شناسایی باشد ، قدرت انتقال به افراد دیگر را ندارد.
سوزاک :
از دیگر بیماری های مقاربتی باکتریایی ، سوزاک است. بیشتر افراد مبتلا به این عارضه هیچ نوع علامتی ندارند و تنها در برخی موارد ممکن است با علائم زیر همراه باشند :
- درد در هنگام داشتن رابطه جنسی و یا ادرار کردن
- ترشحات سبز ، زرد و یا بژ از ناحیه تناسلی
- گلو درد
- تکرر ادرار بیش از حد
- خارش در ناحیه اطراف دستگاه تناسلی
سوزاک در صورت عدم درمان به صورت زیر بروز پیدا می کند :
- ناباروری
- عفونت مجاری ادراری ، بیضه ها ، غده پروستات
- بیماری التهابی لگن
سوزاک می تواند در هنگام زایمان از طریق مادر مبتلا به این عارضه به نوزاد انتقال پیدا کند. در اینصورت مشکلات خطرناک و جدی را در سلامت نوزاد ایجاد می کند. از این رو لازم است مادران باردار آزمایش های احتمالی بیماری های مقاربتی را حتما انجام دهند. سوزاک را نیز می توان با تجویز آنتی بیوتیک درمان نمود.
شپش ناحیه تناسلی :
شپش ها حشرات ریزی هستند که روی موهای ناحیه تناسلی می توانند سکونت پیدا کنند. شپش ها از خون انسان تغذیه می کنند. از رایج ترین علائم ابتلا به شپش در ناحیه تناسلی به موارد زیر می توان اشاره نمود :
- خارش در ناحیه دستگاه تناسلی و اطراف آن و یا در مقعد
- تب درجه پایین
- برجستگی های کوچک قرمز و یا صورتی در مقعد یا ناحیه تناسلی
- کمبود انرژی
- تحریک پذیری
تخمک های سفید یا شپش ها ، در اطراف ریشه موهای دستگاه تناسلی به کمک ذره بین قابل مشاهده و تشخیص هستند. شپش تناسلی می تواند در صورت عدم درمان از طریق تماس پوستی و یا پوشیدن لباس مشترک ، حوله و یا ملافه به سایر افراد انتقال پیدا کند. نواحی گزیده و خراشیده می توانند ، عفونی شوند. لازم است به سرعت آن را درمان نمایید. تمیز کردن حوله ، خانه ، ملافه ، لباس ها از موارد مهمی است که باید به آن توجه شود. با کمک موچین و روش های موضعی می توان آن را از بدن خارج نمود.
بیماری های مقاربتی و بارداری
برخی از بیماری های مقاربتی می توانند در دوران بارداری به جنین یا نوزاد در هنگام زایمان منتقل شوند. اما این مورد برای همه STD ها صدق نمی کند.
سیفلیس می تواند به نوزاد متولد نشده منتقل شود و منجر به عفونت جدی، سقط جنین یا مرده زایی شود.
زگیل تناسلی نیز می تواند به نوزاد منتقل شود، اما بسیار نادر است.
به علاوه PID می تواند حاملگی های آینده را تحت تاثیر قرار دهد و احتمال حاملگی خارج از رحم را بیشتر کند و از هر 10 نفر 1 نفر باعث ناباروری شود.
اگر باردار هستید، حتما موارد دیگری را در نظر بگیرید:
- برای جلوگیری از عوارض با اطمینان از تشخیص و درمان هر گونه عفونت، از نظر عفونت های مقاربتی، از جمله HIV و سیفلیس غربالگری شوید.
- اگر مبتلا به STD هستید با یک متخصص مراقبت های بهداشتی صحبت کنید. آنها ممکن است نیاز داشته باشند بررسی کنند که آیا دارویی برای استفاده شما بی خطر است یا در صورت لزوم درمان را به تاخیر بیندازند.
- توجه داشته باشید که ممکن است به زایمان سزارین نیاز باشد – به خصوص اگر زگیل تناسلی کشش واژن را دشوار کند.
تشخیص STD
تشخیص بیماری STD تنها بر اساس علائم برای متخصصان مراقبت های بهداشتی دشوار است، آنها سوالات شخصی در مورد سابقه جنسی شما خواهند پرسید. مهم است که صادق باشید تا بتوانید کمک بگیرید. بسته به STD مشکوک، این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینات فیزیکی
- سواب مایعات بدن می‌توانند نشان دهند که آیا زخم‌های فعال دارید و به تشخیص نوع عفونت کمک می‌کند.
- آزمایش خون می تواند نشان دهد که آیا شما به بیماری آلوده کننده خون مبتلا هستید یا خیر.
- روش های تخصصی، مانند جراحی سوراخ کلید یا کولپوسکوپی
- نمونه‌های ادرار می‌توانند نشان دهند که آیا در ادرار شما باکتری ناشی از یک بیماری مقاربتی وجود دارد یا خیر.
گزینه های درمانی STD
بیماری های مقاربتی می توانند اثرات متفاوتی بر بدن داشته باشند. بسته به شرایط، چندین گزینه درمانی وجود دارد، از جمله:
- آنتی بیوتیک ها
- سایر داروهای خوراکی یا موضعی
- عمل جراحی
- لیزر
همچنین ممکن است به شما توصیه شود که شیوه زندگی خود را تغییر دهید، مانند پرهیز از رابطه جنسی تا زمان کامل شدن درمان.
به یاد داشته باشید که با اکثر بیماری های مقاربتی، نمی توان هیچ آسیبی را که بیماری قبلاً ایجاد کرده است، جبران کرد. و برخی از بیماری های مقاربتی، مانند زگیل تناسلی و ایدز، قابل درمان نیستند و همه این موارد بر اهمیت تشخیص به موقع و وزودهنگام و اقدام جدی برای درمان را نشان می دهند.
