عفونت کلیه که پیلونفریت نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که باکتری یا ویروس در یک یا هر دو کلیه باعث بروز مشکل شود. این نوعی عفونت سیستم ادراری (UTI) می باشد. وظیفه اصلی کلیه های شما، دفع ضایعات و گرفتن آب اضافی از خون است. کلیه ها بخشی از سیستم ادراری شما بوده و ضایعات مایع (ادرار) را به وجود آورده و آن را از بدن دفع می کنند. مراجعه به یک اورولوژیست خوب مانند دکتر سعید موحد بهترین متخصص اورولوژی زاهدان می تواند در برطرف شدن بسیار سریع تر این عارضه بسیار مفید باشد.
سیستم ادرار شما شامل بخش های ذیل می باشد:
- کلیه ها : ضایعات را از خون گرفته و تبدیل به ادرار می نماید.
- میزنای : این لوله های ریز، ادرار را به مثانه حمل می کنند.
- مثانه : ادرار را ذخیره می کند.
- مجرای ادرار : این لوله ها، ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می کنند.
اگر هریک از این بخش ها، آلوده به میکروب شود، عفونت سیستم ادراری اتفاق می افتد. اغلب اوقات، نخست مثانه عفونی می شود. این موقعیت، دردناک است ولی معمولاً جدی نمی باشد. ولی اگر باکتری یا ویروس های مخربی به بالای میزنای شما راه پیدا کند، می تواند منجر به عفونت شود. درصورت عدم درمان، پیلونفریت ، به یک مشکل تهدید کننده زندگی تبدیل می شود.
علائم عفونت کلیه (پیلونفریت)
- خون یا چرک در ادرار
- تب و لرز
- کاهش اشتها
- درد در پایین کمر، پهلوها یا کشاله ران
- دل درد یا تهوع
- ضعف یا خستگی
- گاهی بیمار علائم عفونت مثانه، از قبیل موارد زیر را نیز تجربه می کند:
- سوزش یا درد در هنگام ادرار کردن
- اضطرار در ادرار کردن درست بعد از تخلیه مثانه
- ادرار بدبو یا کدر
- درد در زیر شکم
- ادرار کردن بیش از تعداد دفعات نرمال
- درصورت مواجهه با هریک از این علائم، بخصوص علائم مربوط به عفونت مثانه، به پزشک مراجعه نمایید.
علل این بیماری چیست ؟
- عفونت کلیه معمولاً با عفونت مثانه شروع شده و به کلیه ها گسترش می یابد. باکتری با نام E.coil در اغلب موارد، علت ابتلا می باشد. باکتری و ویروس های دیگر نیز می توانند باعث عفونت شوند.
- گاهی اوقات در موارد نادر، این مشکل در کلیه از طریق پوست اتفاق افتاده، به خون وارد شده و به کلیه راه پیدا می کند. گاهی در موارد بسیار نادر، پس از جراحی کلیه ، عفونت در این اندام حادث می شود.
فاکتورهای خطر ساز
هر فردی ممکن است به عفونت کلیه دچار شود، ولی از آنجایی که میزان ابتلا به عفونت مثانه در زنان نسبت به مردان بیشتر است، پیلونفریت باز هم در زنان در مقایسه با مردان، بیشتر اتفاق می افتد.
مجرای ادرار زن کوتاه تر از مرد بوده و به واژن و مقعد نزدیکتر است. این بدان معناست که ویروس و باکتری ها، راحت تر به مجرای ادرار می رسند و زمانی که این کار را انجام دادند، می توانند در کلیه گسترش پیدا کنند.زنان باردار در برابر عفونت مثانه ، مستعدتر هستند. این به دلیل تغییرات هورمونی و فشاری است که نوزاد به مثانه و میزنای مادر وارد کرده و جریان ادرار را کند می کند.
هر مشکلی که مانع جریان یافتن ادرار از مثانه شود، می تواند شانس بروز این عارضه را بالا ببرد. این موارد عبارتند از:
- انسداد در مجرای ادرار مثل سنگ کلیه یا پروستات بزرگ شده
- موقعیت هایی که از تخلیه کامل مثانه جلوگیری می کنند.
- مشکل در ساختار مجرای ادرار
- رفلاکس وزیکویورترال (VUR) که در آن، ادرار از مثانه به عقب یعنی به سمت کلیه ها برمی گردد.
- آسیب عصبی در مثانه
- عفونت پروستات
- کاتتر ادراری ، لوله ای که برای تخلیه ادرار به سمت پیشابراه شما می رود.
- سیستم ایمنی ضعیف شده مثل مورد مربوط به دیابت نوع دوم
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت کلیه قرار دارند؟
- سن در این بیماری نقش چندانی ندارد
- خانم ها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به آن هستند ؛ چرا که دستگاه و مجاری ادرار در بانوان بسیار کوتاه تر است و این موضوع ، ورود باکتری را راحت تر کرده و زمینه را برای ابتلای بیشتر به عفونت ، فراهم می کند.
- اگر بخواهیم دقیق تر در این باره صحبت کنیم ، می توان گفت ، احتمال ابتلای بانوان 6 برابر آقایان است و در بین بانوان ، افرادی که از نظر جنسی فعال ترند، نیز باید دقت بیشتری داشته باشند.
- کودکانی که با ضعف در قسمت مجاری اداری یا بیماری ای به نام رفلاکس وزیکویورترال متولد می شوند ، بیشتر از بقیه افراد در معرض عفونت در این قسمت از بدن هستند.
تشخیص عفونت کلیه در زاهدان
- پزشک پس از مطرح کردن سوالاتی درباره علائم شما ، تست های زیر را انجام می دهد:
- تجزیه و تحلیل ادرار جهت یافتن خون، چرک و باکتری در ادرار
- کشت ادرار جهت تشخیص نوع باکتری موجود
- اولتراسوند یا سی تی- این تست ها جهت بررسی انسداد در مجرای ادرار انجام می شود. درصورتی که درمان ظرف 3 روز نتیجه بخش نباشد، پزشک آزمایشات زیر را انجام می دهد:
- سیستواورتروگرام (VCUG)- نوعی اشعه X برای جستجوی مشکل در پیشابراه و مثانه . پزشکان اغلب از این تکنیک در کودکان دارای رفلاکس وزیکویورترال استفاده می کنند.
- آزمایش مقعدی دیجیتال (برای مردان)- پزشک انگشت چرب شده را جهت یافتن پروستات متورم شده وارد مقعد می کند.
- سینتی گرافی اسید دی مرکاپتوسوکسینیک (DMSA)- در این روند از ماده رادیواکتیو برای نشان دادن عفونت و آسیب کلیه استفاده می شود.
سلامت کلیه ها چگونه بررسی می شود؟
پزشک برای اینکه از نحوه کارکرد و سلامت کلیه های شما اطمینان حاصل کند، آزمایش GFR را برایتان تجویز می کند تا درصد تسویه خون به وسیله کلیه ها، مشخص شود.
روش های پیشگیری از این عارضه
می توانید با رعایت نکات زیر که مورد تایید دکتر سعید موحد بهترین اورولوژیست زاهدان هستند ، از بروز عفونت کلیه و مجاری ادراری پیشگیری کنید .
- نوشیدن مایعات علی الخصوص آب :مایعات قادر به دفع باکتری ها از بدن می باشند زیرا باعث تشکیل ادرار می شوند.بنابراین از هیدراته نگه داشتن بدن غافل نشوید.
- دفع ادرار خیلی سریع درست زمانی که نیاز به دفع دارید : از نگه داشتن ادرار هنگامی که نیاز به دفع دارید خودداری کنید و سعی کنید خیلی سریع این کار را انجام دهید.
- مثانه را بعد از رابطه جنسی فورا خالی کنید : ادرار کردن خیلی سریع بعد از سکس می توان به خارج شدن باکتری ها از درون مجاری ادراری کمک کند و در نتیجه خطر ریسک عفونت را کاهش دهد.
- با دقت پاک کردن : بعد از اینکه به دستشویی می روید به آرامی از جلو به عقب ناحیه تناسلی و مقعد را پاک و تمیز کنید این کار از بروز عفونت جلوگیری می کند.
- پرهیز از استفاده از محصولاتی مانند اسپری دئودورانت بر روی نواحی جنسی ،همچنین فقط از کاندوم های لوبریکانت استفاده کنید زیرا دیگر انواع کاندوم ها می تواند باعث رشد باکتری ها در مجاری ادرار شود.
- رعایت بهداشت : هرروز ناحیه جنسی را به خوبی بشویید.
- مصرف فیبر : خوردن مقادیر زیادی فیبر می تواند به دفع راحت مدفوع کمک کند و از بروز ضایعات پوستی جلوگیری کند یبوست می تواند خطر بروز عفونت در کلیه ها را افزایش دهد و کمبود فیبر می تواند باعث بروز سنگ کلیه شود.
مشکلات مربوط به این عارضه
درصورت عدم درمان ، عفونت کلیه در زاهدان و هرمنطقه در آن زندگی میکنید. این عارضه می تواند باعث بروز مشکلات جدی از قبیل موارد زیر شود :
- آسیب دیدگی کلیه : گاهی ادرار در داخل بافت کلیه جمع شده و یک دمل را در داخل آن ایجاد می کند. گاهی باکتری به بخش های دیگر بدن گسترش می یابد. این امر به فشار خون بالا، بیماری مزمن و نقص عملکرد کلیه منجر می شود.
- گندخونی ( سپتیسمی) : وقتی باکتری از کلیه به خون راه پیدا می کند، می تواند از طریق خون به اندام های بدن شما راه پیدا کند. این یک موقعیت اورژانسی بوده و باید فوراً درمان شود.
- عفونت شدید : عفونتی به نام پیلونفریت آمفیزماتو (EPN) ، بافت کلیه را تخریب کرده و گاز سمی را در آن تشکیل می دهد. این اغلب در افراد مبتلا به دیابت رخ می دهد.
- مشکلاتی در بارداری : احتمال زایمان زودرس یا نوزاد کم وزن، در زنانی که در حین بارداری مبتلا به عفونت کلیه می شوند بیشتر است. همچنین احتمال بروز مشکلات کلیه در این افراد بیشتر می باشد.
درمان عفـونت کلیه ( پیلونفریت )
برای درمان عفونت کلیه، پزشک آنتی بیوتیک ها را جهت مصرف در یک دوره یک یا دو هفته ای تجویز می کند. در این صورت علائم شما باید ظرف چند روز بهبود یابد. مصرف داروها برای شما اهمیت شدید دارد چون درصورت ابتلا به عفونت شدید، باید در بیمارستان بستری شده و آنتی بیوتیک ها به صورت درون وریدی از طریق سرنگ، برای شما تزریق شوند.
اگر عفونت کلیه بازگشت داشته باشد، احتمالاً مشکلی در ساختار مجرای ادرار شما رخ داده است. پزشک ، شما را نزد یک متخصص مثل یک اورلوژیست مانند دکتر سعید موحد بهترین متخصص اورولوژی زاهدان می فرستد. این نوع بافت ها اغلب به جراحی نیاز دارند.
درمان های خانگی عفـونت کلیه
در حین ابتلا به عفونت می توانید اقداماتی را در منزل، جهت بهتر شدن حالتان انجام دهید :
- مقدار زیادی مایعات جهت بیرون راندن میکروب ها، بنوشید.
- بیشتر استراحت کنید.
- داروی مسکن مثل استامینوفن مصرف کنید. از مصرف آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن، خودداری کنید، چون این داروها می تواند خطر مشکلات کلیه را افزایش دهد.
- بر روی کمر، شکم و پهلوها، پد گرم کننده قرار دهید.
درمان عفونت کلیه چقدر طول می کشد؟
در اکثر مواقع، بهبودی شما مدت زیادی طول نخواهد کشید ، اگر شما جزو افرادی هستید که درمان در خانه با آنتی بیوتیک برایتان تجویز شده ، حدود 2 هفته بعد از شروع درمان، کم کم بهبودی را احساس می کنید. اما افرادی که مسن هستد یا شرایط خاصی دارند باید صبوری بیشتری برای درمان داشته باشند.
انواع عفونت کلیه
عفونت حاد کلیه
عفونتی ناگهانی و شدید در کلیه ها می باشد. نوعی عفونت باکتریالی است که موجب متورم شدن کلیه ها ، تخریب و از کار افتادگی آن ها می شود. هر ایرادی که در روند نرمال ادرار اختلالی به وجود بیاورد خطر ابتلا به پیلونفریت را بیشتر می کند. برگشت ادرار به کلیه ها موجب افزایش ریسک عفونت حاد در کلیه می گردد. این عارضه عمدتا در سه دسته از افراد ایجاد می گردد:
- در دوران کودکی افراد
- زنان در دوره بارداری
- افرادی که سن آن ها بیشتر از 60 سال می باشد
عفونت مزمن
به ابتلا مکرر کلیه ها به عفونت و مداوم بودن این عارضه پیلونفریت مزمن می گویند که تقریبا کمتر پیش می آید. این عفونت مزمن موجب کوچک تر شدن کلیه می گردد و این امر باعث نارسایی این اندام می شود. قابل توجه است که بدون داشتن علائم حاد، بیمار عمدتا علائم خاصی را تجربه نمی کند. در بیشتر مواقع زمانی که نارسایی کلیه وقوع پیدا می کند علائم بیماری پدیدار می شوند.
عوامل خطرزای عفونت کلیه
پیلونفریت در زنان:ریسک فاکتور عفونت در زنان کوتاهی مجاری ادراری نسبت به آقایان است. همچنین نزدیک بودن مجاری ادراری به مقعد از دیگر علت های این عارضه است؛ زیرا باکتری ها به راحتی می توانند به مجاری ادراری نفوذ کنند. همانطور که قبلا گفته شد کلیه ها از طریق مثانه با مجاری ادراری ارتباط دارند پس عفونت با راهیابی به مثانه موجب می شود که عفونت ها به کلیه نیز انتقال یابند زنان باردار عمدتا در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
- انسداد مجاری ادراری : هر موردی که موجب کاهش سرعت ادرار شود از قبیل سنگ کلیه و در مردان بزرگ شدن غدد پروستات ممکن است خطرناک باشند.
- استفاده از سوند ها در بیمارستان ها برای دفع ادرار : لوله هایی هستند که برای دفع ادرار از مثانه مورد استفاده قرار می گیرد. در حین انجام جراحی و برخی آزمایشات از سوندهای ادراری استفاده می شود.
عوارض
امکان دارد عوارض این بیماری بسیار مهم باشد. دو نگرانی اصلی برای این عارضه وجود دارد.عفونت کلیه ممکن است باعث نارسایی کلیوی و بیماری مزمن کلیه و زخم در بافت این اندام شود. از انجایی که کلیه ها خون را تسویه می کنند احتمال دارد که عفونت را از طریق خون به تمام بدن منتقل کنند.
شیوع عفونت کلیه در افراد به چه میزان است؟
طبق آمار از هر 30 نفری که به عفونت مجاری ادراری مبتلا هستند، 1 نفر درگیر عفونت کلیه است. در ایران، عفونت کلیه از شایع ترین نوع عفونت های باکتریال است و حدود 50 الی 60 درصد از بانوان در طول سال های زندگی خود ، حداقل یک بار درگیر این نوع عفونت می شوند. شیوع بالای این باکتری تنها محدود به ایران نیست و سالانه در ایالات متحده 250 هزار مورد، ابتلای جدید گزارش می شود .