هیپوسپادیاس یک نقص مادرزادی است که در آن سوراخ مجرای ادرار، به جای نوک، در زیر آلت تناسلی قرار دارد. مجرای ادرار، لوله ای است که از طریق آن، ادرار از مثانه و سپس از بدن خارج می شود. جراح معمولاً آلت تناسلی را درمان کرده و شکل ظاهری طبیعی در آن ایجاد می کند. با یک درمان هیپوسپادیاس موفق، بیمار می تواند ادرار و تولید مثل نرمال داشته باشد.جهت درمان عارضه نامبرده می توانید به دکتر سعید موحد ، جراح و متخصص کلیه و مجاری ادرار در زاهدان مراجعه نمایید.
علائم هیپوسپادیاس چیست؟
در هیپاسپودیاس ، سوراخ مجرای ادرار به جای نوک، در زیر آلت تناسلی قرار دارد. در بیشتر موارد، آن سوراخ در سر آلت تناسلی واقع شده است. در موارد نادرتر، این سوراخ در وسط یا پایه آلت تناسلی قرار گرفته است. این سوراخ به ندرت در زیر پوست بیضه قرار می گیرد.
علائم هیپوسپادیاس عبارتند از
- سوراخ مجرای ادرار در مکانی غیر از نوک آلت تناسلی قرار دارد.
- آلت تناسلی به سمت پایین خمیده است.
- آلت تناسلی به این علت که تنها نیمه بالایی آلت تناسلی بوسیله غلفه پوشیده شده است، شکل کلاهک دار دارد.
- در زمان ادرار کردن، ادرار پاشیده می شود.
هیپوسپادیاس چه تاثیری بر آلت تناسلی دارد؟
در مراحل ابتدایی رشد کودک، مجاری ادرار به صورت یک کانال باز ایجاد می شود. با کامل شدن مراحل رشد جنین، قبل از تولد این کانال بسته شده و مجاری ادراری او به طور کامل ایجاد می شود. قسمت باز (یعنی جایی که اسپرم و ادرار از آن خارج می شود) به طور معمول، در نوک آلت قرار دارد اما در بیماران مبتلا به هیپوسپادیاس، سوراخ محل خروج ادرار در جای دیگری قرار می گیرد. (ممکن است در جای دیگری مثل روی خود آلت یا کیسه بیضه قرار داشته باشد.)
زمان مناسب برای ملاقات پزشک
هیپوسپادیاس ، در بیشتر نوزادن بعد از تولد، هنگامی که هنوز در بیمارستان هستند تشخیص داده می شود. با این وجود، تشخیص تغییر مکان جزئی سوراخ مجرای ادرار، کاری ظریف و دشوار می باشد. در صورت دغدغه داشتن نسبت به شکل ظاهری آلت تناسلی فرزند خود یا در صورت وجود هرگونه مشکل در ادرار کردن با پزشک خود صحبت کنید.
چه عواملی باعث بروز هیپوسپادیاس شوند؟
درباره علت بروز این بیماری همچنان نمی توان نظر دقیق و واحدی داد.در اکثر موارد، علت دقیق این عارضه نامعلوم است و این مسئله هنوز برای محققان به طور صددرصد، مشخص نشده که چه دلایلی باعث بروز هیپوسپادیاس می شود. اما با این حال، به نظر می رسد که وراثت در ابتلا به آن نقش بسیار پررنگی داشته باشد. یعنی کودکان مبتلا به این اختلال با احتمال زیادی پدر یا برادرانی دارند که آن ها هم به این بیماری دچار هستند.
این مشکل در دوران بارداری رخ می دهد. آلت تناسلی جنین در حدود هفته هشتم بارداری شروع به رشد می کند و نقص مجرای ادرار بین هفته نهم تا دوازدهم اتفاق می افتد. وجود برخی عوامل در مادر می تواند خطر ابتلای نوزاد به هیپوسپادیاس را به طور چشم گیری افزایش دهد، این موارد عبارتند از:
- مادرانی که چاق هستند و یا اضافه وزن وزن دارند
- خانم هایی که بالای 35 سال باردار شده اند .
- بانوانی که برای حامله شدن از داروهای کمک باروری استفاده کرده اند
- مادرانی در طول دوره حاملگی و یا حتی قبل از باروری از هورمون های دیگر استفاده کرده اند.
- خانم های بارداری که به سیگار و دخانیات اعتیاد دارند.
- در معرض آفت کش ها قرار گرفتن هم می تواند موثر باشد.
فاکتورهای خطر بروز هیپوسپادیاس چیست؟
گرچه علت هیپوسپادیاس نامعلوم است ولی برخی فاکتورهای مرتبط با آن عبارتند از:
- تاریخچه خانوادگی
- ژنتیک
- بارداری بعد از 35 سالگی
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد خاص در طول بارداری
- عوارض عدم درمان هیپوسپادیاس چیست؟
درصورت عدم درمان هیپوسپادیـاس، مشکلات زیر ایجاد می شود:
- شکل ظاهری ناهنجار آلت تناسلی
- مشکل یادگیری استفاده از توالت
- خمیدگی ناهنجار آلت تناسلی در نعوظ
- مشکلات مربوط به انزال ناقص
انواع هیپوسپادیاس
انواع مختلف این بیماری بستگی به محل باز شدن مجرای ادرار دارد.
- قدامی: سوراخ مجرای ادرار در نزدیکی سر آلت قرار دارد.
- میانی: سوراخ مجرای ادرار در میانه آلت قرار دارد.
- خلفی:دهانه مجرای ادرار در محل تلاقی آلت و کیسه بیضه قرار دارد.
چه عواملی در به وجود آمدن هیپوسپادیاس نقش دارند؟
همانطور که پیش تر به آن اشاره شد دلایل اصلی به وجود امدن این مشکل هنوز مشخص نیست اما پژوهشگران بعد از تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که عوامل متعددی می تواند در بروز این مسائل نقش داشته باشد. کودکانی که دارای این نوع اختلال می باشند،معمولا پدر و برادرهایشان نیز با این موضوع درگیر بوده اند. پدید آمدن این اختلال معمولا از زمان حاملگی شروع می شود فرآیند تکمیل آلت از هفته هشتم حاملگی شروع می شود .نقص در مجرای ادراری بین هفته نهم الی دوازدهم روی می دهد.
هیپوسپـادیاس چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک می تواند این عارضه را بر اساس آزمایش فیزیکی تشخیص دهد. او شما را به یک جراح متخصص برای ارزیابی بیشتر، معرفی می کند. وقتی سوراخ آلت تناسلی، ناهنجار بوده و در آزمایش نتوان بیضه ها را حس کرد، شناسایی آلت تناسلی از نظر مذکر یا مونث بودن دشوار می باشد. در این صورت ارزیابی بیشتر، توسط تیم پزشکی، توصیه می شود.
درمان هیپوسپادیاس
برخی انواع هیپوسپادیاس بسیار جزئی بوده و نیاز به جراحی ندارند. با این وجود، درمان معمولاً شامل جراحی برای تغییر مکان سوراخ آلت تناسلی و در صورت لزوم، صاف کردن بدنه آلت تناسلی می باشد. جراحی معمولاً بین 6 تا 12 ماهگی انجام می شود.
اگر آلت تناسلی غیر عادی بنظر برسد، ختنه نباید انجام شود. اگر در طول انجام ختنه، این اختلال تشخیص داده شود، روند باید تکمیل شود. در هر حال، رجوع به یک اورولوژیست کودک، توصیه می شود.
جراحی هیپوسپادیاس
بیشتر انواع هیپوسپادیاس، در یک مرحله جراحی سرپایی درمان می شود. وقتی سوراخ مجرای ادرار نزدیک پایه آلت تناسلی باشد، جراح از پوست بدنه از غلفه یا داخل دهانه برای بازسازی کانال ادرار و قرار دادن آن در جایگاه مناسب استفاده می کند.
نتایج جراحی هیپوسپادیاس
در اغلب موارد، جراحی بسیار موفقیت آمیز است. اغلب بعد از جراحی آلت تناسلی نرمال بنظر می رسد و ادرار کردن و تولیدمثل نرمال خواهد بود. گاهی اوقات یک سوراخ در زیر آلت تناسلی رشد می کند که در آن یک کانال ادراری جدید بوجود آمده و باعث نشت ادرار می شود. بندرت در خصوص بهبود زخم یا جای زخم، مشکلی بوجود می آید.
مراقبت های پیگیری بعد از درمان هیپوسپادیاس
بعد از جراحی بیمار باید چند جلسه توسط جراح ویزیت شود. پیگیری منظم توسط اورولوژیست کودک فرزند شما بعد از آموزش استفاده از توالت به کودک و در دوران بلوغ، به منظور کنترل بهبود و عوارض احتمالی، توصیه می شود.
بعد از انجام جراحی کودک به ابزاری به نام کاتتر برای ادرار کردن نیاز دارد. معمولا تا دوهفته باید از این وسیله برای ادرار کردن استفاده کند. برای پسران بزرگ تر از کاتتر به همراه یک کیسه استفاده خواهد شد که پزشک دستور العمل تخلیه آن را نیز توضیح خواهد داد. پزشک داروهای آنتی بیوتیک را برای پایین آوردن خطرعفونت تجویز خواهد کرد. در صورت بروز هرگونه درد و ناراحتی استفاده از مسکن هایی که دکتر تجویز کرده است ، می تواند تاثیرگذار باشد. بعد از جراحی فرزندتان را حمام کنید. بانداژ را در ساعات معینی تعویض کنید و وجود هرگونه علائم و نشانه ها را از لحاظ امکان وجود عفونت بررسی کنید.
دستورالعمل های پزشک را به طور دقیق دنبال کنید وبه این نکته توجه کنید که رسیدن به نتیجه نهایی و ایده آل چندین ماه به طول می انجامد. ممکن است مقادیری تورم و کبودی وجود داشته باشد که به مرور زمان بهبود خواهد یافت. در نظر داشته باشید که معمولا جراحی موفقیت آمیز خواهد بود و مساله با یک جراحی برطرف خواهد شد .اما در موارد اندکی فرد نیازمند جراحی دیگری نیز هست.
آیا امکان انجام این جراحی در بزرگسالان نیز وجود دارد ؟
انجام این جراحی و برطرف کردن این ایرادات هم برای خردسالان و هم برای بزرگسالان قابل انجام می باشد.
پیشگیری از هیپوسپادیاس
- مادران باردار می توانند با پیروی کردن موارد زیر، از خطر ابتلای فرزندانشان به هیپوسپادیاس جلوگیری کنند.
- سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.
- سعی کنید وزن مناسبی داشته باشید.
- هنگام بارداری قرص فولیک اسید مصرف کنید .
- قرار ملاقات های با پزشک را در طول زمان بارداری فراموش نکنید.
اگر علائم زیر را مشاهده کردید لازم است که به پزشک مراجعه کنید :
- وجود تب بالای 38 درجه که بیش از 24 ساعت از شروع آن گذشته است و با وجود مصرف دارو قطع نشده است.
- اختلال در دفع ادرار یا عدم دفع ادرار
- قسمت نوک آلت تغییر رنگ داده است و به رنگ آبی و طوسی در آمده است.
- خونریزی در محل جراحی
- وجود درد شدید که حتی با مصرف مسکن نیز تسکین پیدا نمی کند.
